Wanneer een tentamen voelt als een bezoek aan de tandarts

Zoals veel van ons kijk ik er eigenlijk altijd tegenop om naar de tandarts te gaan. Over het algemeen heb ik een goed gebit en hoef ik gelukkig niet vaak, maar op de dag van de afspraak voel ik behoorlijke tegenzin. Altijd al gehad. Dat geluid als ze met zo’n haakje tussen je tanden gaan, het gevoel ervan.. Zelfs nu ik dit typ krijg ik er de kriebels van.

Om de tijd in de tandartsstoel wat draaglijker te maken heb ik al verschillende dingen geprobeerd. In Amerikaanse series en films hoor je weleens dat je op moeilijke momenten in gedachten naar je “happy place” moet gaan. Ik kan je vertellen – ik heb in die stoel liggen fantaseren over witte stranden en een warm zonnetje, maar het hielp niets. Toen dacht ik, misschien moet ik het omdraaien. In plaats van denken aan een plek die fijner is dan waar ik nu ben, denken aan een plek die nog veel erger is. Het gevolg was dat ik aan een horrorfilm lag te denken terwijl iemand met een scherpe haak in mijn tandvlees zat te prikken. Slecht idee. 

Gelukkig heb ik vandaag iets ontdekt dat wel enige verlichting gaf, namelijk mindfulness en bewust ademen. Dit zijn twee dingen die ik als coach vaak met mijn cliënten oefen als het gaat om omgaan met vervelende gedachten of gevoelens. Je probeert dan de gedachten en gevoelens te accepteren, waardoor je meer ruimte creëert om je aandacht ook op andere dingen te kunnen richten. Het belangrijkste hierbij is dat je de strijd met je gedachten en gevoelens opgeeft en ze er laat zijn, zodat er geen extra spanning of ongemak ontstaat door weerstand naar gevoelens die er toch al zijn (dit filmpje legt het goed uit).

Ik realiseerde me vandaag weer eens dat dat soms makkelijker gezegd is tegen een ander dan gedaan is door jezelf. Maar ik besloot, terwijl de schrapende geluiden me door merg en been gingen en ik aan niets anders kon denken, te oefenen. Dat ging zo: in plaats van volledig op te gaan in de geluiden en gevoelens die uit mijn mond kwamen, probeerde ik te accepteren dat ze er waren en, wanneer het lukte, mijn aandacht te richten op andere dingen. Ik probeerde niet in te gaan op de gedachtenstroom die opkwam (in de trant van “Aaah wat is dit vreselijk”, “Aaah wat een naar geluid is dit” en “Wanneer houdt dit op?!”) en in plaats daarvan uit te zoomen en naast de pijn in m’n mond ook de rest van m’n lichaam te voelen en naar m’n bekken en voeten toe te ademen. Ik merkte dat de nare gevoelens wat minder groot leken. Af en toe realiseerde ik me zelfs dat ik een paar seconden in gedachten verzonken was geraakt en ik heel even niets had gevoeld in m’n mond. Andere momenten werd ik met een ruk teruggetrokken als er een gevoelig stukje werd geraakt, maar steeds opnieuw probeerde ik uit te zoomen, te ontspannen wat er te ontspannen viel, en rustig te ademen. Hierdoor werd mijn bewustzijn als het ware groter en leken de geluiden en gevoelens in mijn mond relatief kleiner. Het was niet meer alles wat er was, en dat hielp echt heel erg. 

Zelf oefenen – van tandarts tot tentamen 

Je kunt deze oefening in allerlei situaties toepassen, van de tandarts tot tentamen. Hoe doe je dat? 

1. 1. Merk op dat je aan het vechten bent tegen je ervaring in het hier en nu. Dat kun je bijvoorbeeld merken aan spanning in je lichaam, verhoogde hartslag, snellere ademhaling, of (vaak) een wirwar aan gedachten (e.g. “Ik kan dit niet”, “Ik heb niet goed genoeg geleerd” of “Ik heb hier geen zin in”) 
   2. Observeer het hier en nu: wat gebeurt er in de fysieke wereld? (wat hoor/zie/ruik/voel je?)
   3. Maak contact met je lichaam: voel hoe je zit (bijvoorbeeld het contact met de stoel of kleding, of de houding van je lichaam) en merk op hoe je lichaam aanvoelt (waar voel je (ont)spanning? Waar en hoe voel je je ademhaling?)
   4. Merk op welke gedachten er door je hoofd gaan. Dit kun je doen door in je hoofd te herhalen “Ik heb de gedachte… *vul in*”. Bijvoorbeeld “Ik heb de gedachte dat ik niet goed genoeg geleerd heb”. Herhaal dit zo’n 30 seconden lang. Door je gedachten op deze manier te benoemen creëer je wat afstand tussen jou en de gedachte
   5. Observeer en accepteer: de primaire “lastige/vervelende” ervaring + de weerstand (het niet willen hebben van deze ervaring) 
   6. Breid je aandacht uit: bijvoorbeeld naar je ademhaling, of een deel van je lichaam dat wel prettig aanvoelt (bijv je buik of je voeten)
   7. Herhaal: opmerken, observeren en accepteren, uitzoomen 

Mocht je je mindfulness skills weer eens aan willen scherpen, ga dan snel even op controle. En als je nog meer wilt oefenen, kun je natuurlijk altijd bij ons terecht voor een gesprek.

Over de auteur

Jacqueline Libert

Ik heb ontzettend genoten van mijn studententijd, maar minstens zoveel gestresst. Het heeft heel wat jaren geduurd voordat ik me realiseerde dat iedereen (regelmatig) negatieve gedachten en gevoelens heeft en dat het geen zin heeft om die te willen vermijden. Het is oké om soms even niet oké te zijn.